۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۰

به بهانه روز جهانی کارگر

روز جهانی کارگر یادآور اعتراضات سراسری کارگران آمریکا در سال ۱۸۸۶ است. جنبشی که در اعتراض به ساعات طولانی کار شکل گرفت و تلاش‌های مستمر طی سالیان متمادی صورت گرفت تا نگاه به انسان به مثابه ابزار تولید و کسب سود هر چه بیشتر برای صاحبان سرمایه را تعدیل و جایگاه انسانی کارگران را پررنگ‌تر کند.

کارگران امروز در جامعه ما از حداقل حقوق و دستمزد برخوردار هستند. افزایش سرسام آور و روز افزون هزینه‌های زندگی و نرخ کالاهای اساسی، شکافی عمیق میان درآمد کارگران و حداقل هزینه‌های خانوار ایجاد کرده است. تداوم مشکلات در خانواده‌های کارگری، گاه تا آنجا پیش می‌رود که چند تن از فرزندان نیز ناگزیر به خروج از چرخه تحصیل و ورود به بازار کار می‌شوند و جامعه کودکان کار بزرگ‌تر شده و کانون خانواده نیز آسیب‌پذیرتر می‌شود.

این کودکان که بخشی از بار مخارج زندگی خانوادگی را به عهده می‌گیرند، اغلب در بخش غیررسمی، کارگاه‌های غیراستاندارد زیرزمینی و مشاغل کاذب با کمترین دستمزد به کار گرفته می‌شوند.

از جمله در زباله‌گردی، کودکان ساعات زیادی از روز در بدترین شرایط ممکن، بدون داشتن هرگونه ایمنی لازم، مشغول به کار هستند و حتی در غالب موارد تنها سه تا چهار ساعت برای خواب و استراحت در شبانه‌روز وقت دارند.

بسیاری از کودکان نیز در مشاغلی به کار گمارده می‌شوند که از چشم اجتماع دور است. از آن‌ها به عنوان کارگرانی ارزان سوءاستفاده شده و در مشاغل سخت و در مواردی پرخطر، به استثمار گرفته می‌شوند. امروز، از اول می ۱۸۸۶ صد و سی و چهار سال می گذرد و در این زمان که بیش از یک قرن گذشته است، روی کره زمین در خیلی از کشورها و در کشور ما این کودکان هستند که به عنوان نیروی کار، ساعات زیادی را در کارگاه‌های زیرزمینی، سرِ زمین‌های کشاورزی و به‌خصوص کارگاه‌های تفکیک زباله صرف می‌کنند اما در هیچ‌جا اسمشان نوشته نشده و ساعت‌های کارشان شمرده نشده است.

روز جهانی کارگر بهانه‌ای است تا از این کارگرانِ بی‌نام و نشان بگوییم که تنها دلیل به کار گرفتنشان امکان استثمارشان است تا کسانی سودهای بیشتر به جیب بزنند.

امروز، بهانه‌ای است برای توجه بیشتر به حقوق نادیده گرفته شده کارگران در سراسر جهان و همچنین تاکید بر کرامت انسانی و اولویت حقوق انسانی بر سود اقتصادی. این روز همچنین می‌تواند فرصتی باشد برای این‌که در کنار توجه به مشکلات و مسائلی که کارگران در جامعه امروز با آن روبرو هستند، به حقوق از دست رفته کودکان و پایمال شدن شان انسانی آن‌ها نیز توجه شود.

امروز بهانه‌ای است برای گفتن از زنانی که به تنهایی بار اقتصاد خانواده را به دوش می‌کشند، کارهای سخت را بدون هیچ تامین اجتماعی و آتیه بدوش می‌کشند و خیلی زود فرسوده می‌شوند. زنانی که به سمن بخش جوانی و سلامتی خود را می فروشند تا با انجام کارهای سخت لقمه‌ای نان برای کودکانشان تامین کنند.

جمعیت امام علی ضمن گرامیداشت این روز بر این باور است که برای حفظ نهاد خانواده، پیشگیری از تکثیر اشکال مختلف آسیب‌های اجتماعی، حقوق و مطالبات کارگران فارغ از جنسیت باید در جامعه استیفا شده و پاسخ مطالباتشان با روش‌های اصولی و انسانی داده شود.

۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۹

کارگران در دوران شیوع کرونا

به بهانه‌ی روز کارگر به یاد ماده‌ی ۶۳ قانون کار افتادم که این روز را در کنار تعطیلات رسمی کارگران به حساب می‌آورد و وضعیت هم‌اکنون کارگران در این دوران شیوع بیماری کرونا در مقابل نمایان شد. تعطیلی‌ای که در قانون به عنوان یک پاداش تلقی گردیده، اکنون بدل به کابوسی در زندگی کارگران شده است. تعطیلی طولانی‌مدت بدون دریافت هرگونه حقوق و دستمزد که سایه‌ی سنگین و شوم فقر را بیش از پیش بر زندگی این قشر زحمتکش تحمیل می‌کند. بسیاری از صنایع و کارخانجات و تولیدی‌های کوچک و بزرگ به انحا مختلف از رکود دوران کرونا متاثر و در نتیجه کارگران این واحدها خانه‌نشین شده‌اند.

دولت در واکنش به این بحران، صنایع و کارخانجات را ممنوع از تعدیل نیروی کارگری کرده با این حال آنچه بیش از هر چیز نیازمند توجه است وضعیت معیشتی این قشر در دورانی است که سختی آن بیش از سایر اقشار بر زندگی آن‌ها قابل مشاهده است. تحقیقات نشان داده، تاثیر فقر درآمدی سرپرستان خانوار بر افزایش کار کودک غیرقابل کتمان بوده و ورود به چرخه‌ی کار، محرومیت از تحصیل فرزندان را به دنبال خواهد داشت.

عدم تامین حداقل نیازمندی‌های کارگران در دوران قرنطینه آن هم در سالی که مصوبه‌ی افزایش دستمزد بدون حضور نمایندگان کارگران به تصویب می‌رسد دورنما و وضعیت بسیار ناگواری را برای این قشر زحمتکش ترسیم نموده؛ که این وضعیت می‌تواند از عوامل زمینه‌ساز افزایش آسیب‌های اجتماعی در آینده باشد.

۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۸

امروز، اول می مصادف است با روز جهانی کارگر. کارگر، هم او که سرمایه در جهان به دست او شکل می‌گیرد و خود از آن بی‌بهره‌ترین است. هم او که در آستانه‌ی این روز، وضعیت معیشیتی‌اش در سراشیبی مهیبی قرار گرفته؛ به گونه‌ای که اگر از سیل، زلزله و دیگر بلایای طبیعی در امان بماند، باقی عمرش تلاش «نان در برابر جان» است.

افزایش و بالا رفتن افسار گسیخته‌ی قیمت‌ها و نامتناسب با آن دستمزد ناچیز کارگران، زندگی را بیش از پیش بر او دشوار می‌کند. این در حالی است که همچنان افزایش حقوق وعده داده شده در سال جدید نیز اعمال نگردیده است

قشری دیگر از کارگران که کمتر به آنها پرداخته می‌شود کودک کار است. در قرون گذشته، استفاده از کودکان کارگر، به‌خصوص در زمین‌های کشاورزی، پدیده‌ای رایج در تاریخ جهان بوده و پس از انقلاب صنعتی، صاحبان صنایع یک نیروی کار جدید برای به حرکت درآوردن چرخ صنعت کشف کردند؛ کودکان!!!

به راه انداختن ماشین‌آلات صنعتی در بسیاری موارد لزوما نیازی به قدرت افراد بالغ و قوی نداشت‌ و می‌شد که کودکان را هم استخدام کرد. استخدام کودکان برای کارفرمایان این مزیت را داشت که دستمزد پایین‌تری به آنها پرداخت می‌شد و حقوقشان در محیط کار به راحتی نادیده گرفته می‌شد.

اگرچه توجه جامعه جهانی از انقلاب صنعتی تا امروز به پدیده‌ی کار کودک باعث شده قوانین مانع از بهره‌کشی رسمی از آنان شود، اما همچنان آمارها گواه بر اوضاع اسفبار سواستفاده از کودکان برای تولید سرمایه در جهان است. بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی کار، در سال ۲۰۱۸ در سراسر جهان ۱۵۲ میلیون کودک میان ۵ تا ۱۷ سال قربانی پدیده «کار کودک» هستند. در ایران، طبق آمار رسمی ۲ میلیون و طبق آمارهای غیررسمی ۷ میلیون کودک کار وجود دارد. کودکانی که بخشی از آنها در زمین‌های کشاورزی و کارگاه‌های پیدا و پنهان مشغول به کار هستند و از حقوق اولیه‌ی خود مانند حق آموزش و تحصیل محرومند. بحران‌های اقتصادی و مشکلات عدیده‌ی معیشتی، کودکان بیشتری را وارد چرخه‌ی کار کرده است و متاسفانه آمار کودکان کار در ایران رو به افزایش است.

امیدواریم تا در روز جهانی کارگر، مسئولان حکومتی، مردم و جامعه‌ی مدنی با برنامه‌های منسجم کوتاه‌مدت، میان‌مدت و درازمدت به بهبود معیشت و دسترسی به حقوق کارگران و به ویژه ارتقای شرایط زندگی گروه‌های در معرض آسیب «کودکان کار» کمک نمایند تا در آینده این پدیده‌ی شوم از زندگی انسان رخت بربندد.

۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۷

اول ماه می در سراسر دنیا به نام روز کارگر شناخته می‌شود و مرسوم است که دولت‌ها معمولا این روز را تعطیل رسمی اعلام نموده و کارگران با برگزاری راهپیمایی، یاد و خاطره‌ی مبارزان حقوق کارگری از آغاز جنبش‌های کارگری در سال ۱۸۸۹ میلادی تاکنون را گرامی می‌دارند.

در ایران فارغ از مباحث مطرح شده پیرامون قوانین ناظر بر بازار کار و روابط کارگر و کارفرما، تعیین حداقل دستمزد و مزایای کارگران، شکل‌گیری اتحادیه‌های کارگری جهت پیگیری حقوق و مطالبات معوق آنها، آنچه بیش از هر چیز مورد توجه فعالین اجتماعی و آسیب‌شناسان قرار گرفته، مساله‌ی کار کودکان و اشکال مختلف آن است که تاکنون همّ و اراده‌ی مشخصی از سوی سازمان‌های متولی این حوزه، علی‌رغم وجود قوانین لازم الاجرا، جهت توقف این شکل از کار صورت نگرفته است.

نداشتن برنامه‌ی مشخص و انفعال در این حوزه از سوی دست اندرکاران و سازمان‌های متولی امروزه ما را با پدیده‌ای به مراتب وخیم‌تر به نام کودکان زباله‎گرد مواجه ساخته که به صورت سیستماتیک و غیرقانونی در خدمت و استثمار پیمانکاران شهرداری و مراکز بازیافت زباله قرار دارند و از حداقل امکانات و حقوق بی‌بهره می‌باشند.

زباله‌گردی در اشکال مختلف آن موجب بروز انواع آسیب‌های جبران‌ناپذیر به ویژه بر روی سلامت اطفال و نوجوانان شده و این کودکان را با خطرات جدی و انواع بیماری‌ها مواجه می‌سازد. این درحالی است که دولت ایران موظف است برمبنای «قانون تصویب کنوانسیون ممنوعیت و اقدام فوری برای محو بدترین اشکال کار کودک» مصوب ۱۳۸۰ نسبت به محو فوری آن اقدامات لازم را به کار بسته و این اقدامات می‌باید در راس اولویت‌های نهادهای مسئول قرار گیرد.