آیا کودکان کارِ در خیابان، باند هستند؟

چرا هر وقت شاهدیم که کسی در خیابان، برای کودکی که تا پاسی از شب مجبور به عرق ریختن و کار کردن است متاسف می‌شود، افرادی پیدا می‌شوند که در پاسخ می‌گویند: «آقا/خانم ناراحت نشو، اینا باند هستن، وضعشونم از من و تو بهتره. ده تای من و شما رو میخرن میفروشن. خودم با چشم خودم دیدم صبح زود یکی با ون میاره بچه‌ها رو میذاره سر چهار راه.»

آیا این کودکان باند هستند؟

جمعیت امام علی در طول فعالیت خود در مناطق حاشیه هرگز شاهد وجود و حضور باندی در سواستفاده از این کودکان نبوده است. اغلب کودکان کار دارای خانواده هستند و به دلیل فقر اقتصادی و به تبع آن گاه فقر فرهنگی و اغلب از سر اجبار و ناچاری برای کسب قوت لایموت راهی خیابان‌ها می‌شوند. گاه یک نفر بزرگتر در یک فامیل مسئولیت نظارت و مراقبت از تمام کودکانی از فامیل را که در یک چهارراه کار می‌کنند می‌پذیرد. آن فرد مراقب است که کودکان به جای بازیگوشی به کار بپردازند، افراد رهگذر برای کودکان ایجاد مزاحمت نکنند، کودکان از تهدید دستگیری توسط مامورین شهرداری و بهزیستی جان سالم به در ببرند و در نهایت در صورت دستگیری کودکان، مراتب را به والدین اطلاع داده و وضعیت کودک را پیگیری نمایند. این فرد ممکن است از درآمد کودکان درصدی را برای این مراقب بردارد یا حقوق ثابت داشته باشد یا کاملا دلسوزانه و رایگان در کنار کودکان خود، از کودکان همسایه‌ها هم مراقبت کند. البته همه‌ی کودکان مراقب ندارند و برخی به تنهایی در خیابان کار می‌کنند.

در مسیرهای دورتر مثلا کودکانی که از اطراف تهران و شهرهایی مانند ورامین و شهر قدس و…برای کار به خیابان‌های تهران می‌آیند، ممکن است کلیه افراد ون یا وانتی کرایه کرده و هزینه را سرشکن کنند تا ایاب و ذهاب به محل کار سر و سامان یافته‌تر باشد.

طی این سال‌ها تلاش‌های زیادی صورت گرفته تا این فرض را که این کودکان باند هستند در جامعه فراگیر سازد؛ حتی سریال‌ها و فیلم‌هایی به دور از واقعیت و فاقد بهره‌گیری از نظرهای کارشناسانه بر القای این باور به مردم دامن زدند.

طبق مشاهدات مددکاران جمعیت، تنها باند سازمان‌یافته‌ی بهره‌کشی از کودکان کارگاه‌های بازیافت زباله متعلق به پیمانکاران شهرداری یا کارگاه‌های مستقل در این رابطه هستند که ساعت‌های متمادی در شرایط کاملا مضر و غیر استاندارد و با ثمن بخس، کودکان را به کار وامی‌دارند.

لازم است ذکر شود که جامعه‌ای سیاست‌هایش به لحاظ ساختارهای تولید و توزیع ثروت و عدالت اجتماعی در جهت افزایش روزافزون کار کودک جهت‌دهی می‌شود برای فرافکنی و دادن آدرس غلط سعی دارد گناه وجود و افزایش روزافزون کودکان کار در جامعه را به دوش عده‌ای رییس باندهای بهره‌کش انداخته و از قبول مسئولیت‌های این پدیده‌ی نامبارک سر باز زند. ما شهروندان نیز سعی داریم با قبول این داستان دوش خود را از قبول مسئولیت شهروندی در قبال کودکان در معرض آسیب و مظلوم جامعه سبک‌تر احساس کنیم.

اگر باندهای سواستفاده‌ی سازمان‌یافته از کودکان وجود داشته و مسبب ایجاد و روزافزونی کار کودکان هستند، به راستی چرا تا کنون یکی از این باندها شناسایی و سردسته‌های آنها دستگیر و مجازات نگردیده است؟

رسانه و کودک کار

۹۹/۱۲/۲۴

مدتی است که سریال ملکه گدایان از شبکه خانگی پخش می‌شود، پخش این سریال باعث انتقاداتی از سوی فعالان حوزه‌ی کودکان‌ کار شده است و بحث نحوه‌ی بازنمایی رسانه‌ای کودکان کار را دوباره بر سر زبان‌ها انداخته است. پژوهشگران و فعالان این حوزه، انتقاداتی را به شیوه‌ی بازنمایی رسانه ای کودکان کار دارند.

صحبت‌های زهرا رحیمی مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) را در ارتباط با نقش رسانه و ادبیات در موضوع کار کودک می‌شنویم:

• شش توصیه‌ی رفتاری در مواجهه با کودکان کار
• پستوهای پنهان و هزاران درد نهفته در آن‌ها!
• روایت جمعیت امام علی از وضعیت “احد” و “صمد” و بیانیه جمعیت پیرامون مرگ این دو کودک زباله گرد
• رنج و گنج زباله‌ها

تحولات اجتماعی و نقش آن در ظهور پدیده‌ی کار کودکان

آن چه که بر همگان مبرهن است این که کودکان کار به عنوان قشری آسیب‌پذیر که هیچ سلاحی برای مقاومت در برابر ناملایمات روزگار ندارند تنها از طریق کار، کار و باز هم کار روزگار می‌گذرانند. کودکانی که در سرمای استخوان‌سوز زمستان و گرمای طاقت‌فرسای تابستان برای به دست آوردن قرص نانی مجبور به ساعت‌ها کار هستند؛ کارهایی که شان، عزت و کرامت انسانی را خدشه‌دار کرده و جان نحیف و روح لطیف کودکان را به اضمحلال می‌کشاند. کودکان بی‌دفاعی که ننگ تکدی‌گری بر پیشانی آنان مهر شده و آسیب‌های ناشی از آزار و اذیت روحی و فیزیکی، همه و همه دستاورد جهانی است که هدف و غایت خود را در تولید و مصرف هر چه بیشتر می‌بیند.

این بار جانکاه جامعه‌ی صنعتی هر روز بیش از پیش بر گرده‌ی کودکان سنگینی می‌کند و آنان را از تحصیل و کودکی کردن در این دنیای وانفسا باز می‌دارد. در واقع می‌توان عنوان کرد که کودکان کار انعکاسی از شرایط زیست اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی اقشار تهی‌دست و آسیب‌پذیر حاشیه‌نشین است که نتوانسته‌اند در جریان مواجه با تحولات اجتماعی حداقل دو دهه‌ی اخیر ایران، با شرایط موجود انطباق یابند. جامعه‌ی ایران طی حداقل سی ساله اخیر تحولاتی چون جنگ هشت ساله، برنامه‌های اقتصادی تعدیل ساختاری، سیاست‌های اقتصادی-اجتماعی پس از جنگ و امثال آن را تجربه کرده است.

هر یک از تغییرات، در زندگی اقشار و طبقات مختلف جامعه به گونه‌ای متفاوت بازتاب یافته و پیامدهای گوناگونی را در پی داشته است. از پیامدهای آن رشد و ترقی بخش کوچکی از جامعه و سقوط و به حاشیه رانده شدن بخش بزرگ‌تر آن بوده که به همین دلیل به خیابان آمدن کودکان ناشی از الگوی انطباق و سازگاری خانواده‌های محروم و به حاشیه رانده شدن از فرایند ثروت، قدرت و منزلت در یک نظام سیاسی-اجتماعی نابرابر می‌باشد. از نگاهی ديگر پديده‌ی كودكان کار از نشانگران اصلی است كه بر حسب آن می‌توان، درجه‌ی صحت و سلامت نظام خانواده و جامعه را سنجيد و در اين راستا افزايش كودكان کار، برايندی از كاركردهای نامناسب نهادهای اثر گذار در ظهور اين آسيب می‌باشد.

#نه_به_کار_کودک ۱۲ ژوئن #روز_جهانی_منع_کار_کودک