حسین، کارکرد اجتماعی دین و روزگار ما

به مناسبت اربعین حسینی

پس از مرگ معاویه و به خلافت نشستن یزید که نخستین پیمان شکنی آل امیه پس از معاویه می باشد (زیرا طبق قرارداد صلح امام حسن، معاویه نباید به جای خود جانشین تعیین می کرد.) یزید از والی مدینه می خواهد که از امام حسین بیعت بگیرد. حسین از این کار سر باز می زند؛ زیرا بیعت با یزید، بیعت با ناراستی ها و کژی هاست و خود قرار گرفتن یزید در راس حکومت در امتداد ناراستیِ پیمان شکنی است.

حسین با این عدم بیعت دیگر در هیچ جا امنیت جانی ندارد. از مدینه به مکه و سپس به کوفه، که محل امنی می نمود، می رود اما در آخر او را در صحرای کربلا محاصره می کنند. او تن به ذلت بیعت به ناراستی نمی دهد و خود و یارانش به شهادت می رسند؛ اگرچه از ابتدا قصدش عدم سازش با زشتی است و نه قیام مسلحانه بر علیه آن؛ که اگر قصدش قیام بود زن و فرزندش را به همراه خود نمی آورد. او پیشتر از آنکه یک انقلابی باشد یک مصلح بسیار ثابت قدم است در برابر خیل زشتی هایی که در برابرش قرار گرفته اند.

اگر بخواهیم از واقعه ی عاشورا تحفه ای برای روزگار خود برداریم باید به کارکرد اجتماعی دین در روزگار خویش اشاره کنیم. هر روز اخبارهایی از تجاوز، کودک آزاری، خشونت علیه زنان، مساله دردآور کار کودکان و … به گوش می رسد. اگر مانند کبک سرمان را در برف بی اعتنایی فرو بریم همچون آن است که دست بیعت به این زشتی ها داده ایم و در سکوت خود به آنها مجوز تاختن بر جسم و جان اقشار محروم جامعه را صادر کرده ایم؛ اما اگر نیک بنگریم می توان همچون حسین از این کژی ها و ناراستی ها خروج کرد و در برابرشان ایستاد تا رنگی اجتماعی تر به دین خود بزنیم. خروج از این زشتی ها نه به معنای قیام با سروصدای فراوان و تهی از عمل، که خروجی توام با قصد اصلاح این کژی هاست. خروجی که عقلانیت عملکرد در جای جای آن به چشم آید.

چه آنکه حسین حتی در زمان محاصره شدن در کربلا نیز سخن از قیام مسلحانه بر زبان نیاورد؛ حال آنکه برای عدم پذیرش بیعت با سختی های فراوان از مدینه به مکه رفت و از آنجا راهی کوفه شد. او هرگز از مدار عقلانیت خارج نشد. آنچه حسین کرد به خوبی می تواند کارکرد اجتماعی دین را به عنوان ابزاری برای عدم پذیرش زشتی های جاری در جامعه و حرکت تا آخرین لحظه برای اصلاح امور نشان دهد. باشد که ما نیز هیچ گاه دست بیعت به زشتی های کودک آزاری، تجاوز و اعتیاد ندهیم و دین را در شکل اصلاحگر آن هر چه بیشتر به بطن اجتماع بیاوریم.