روز دانشجو

پرسشگری دانشجویان، راهی به سوی ریشه‌کنی بحران‌های اجتماعی

۱۶ آذر ۱۴۰۰

قلب تپنده و سیل خروشانِ عواطف ناب، روح بی‌آلایش، تکیه بر علم و آگاهی، سیمای پرسشگر و صدایی که از درک نابرابری‌ها به لرزه می‌افتد و سودای آبادی و عدالت و آزادی را در سر می‌پروراند، از آن جمله نشانه‌های دوران دانشجویی است که اگر دوام یابد و به خویِ ثابت و منش فرد مبدل شود، از او یک مصلح اجتماعی می‌سازد.

هر چند مضیقه‌ها و مصائب این روزگار، دانشجویان را تعلیم دهد که اجتماع را به حال خود رها کنند و به خود مشغول و از عالم فارغ باشند، حتی اگر موفق شوند چنین کنند، باز هم این علائم روشنِ انسانیت، از چهره و ضمیر این قشر تحصیلکرده پاک‌شدنی نیست. حتی می‌توانی جدال درونیِ پرتلاطم آنها را بر سر خودپرستی و دگرخواهی، به وضوح در خطوط چهره‌شان شناسایی کنی.

ربع قرن پیش، جمعیت امام علی(ع)، فعالیت خود را در دانشگاه آغاز کرد تا از میلِ نیرومند دانشجویان برای اصلاح و بهبود، در مسیر خدمت به محروم‌ترین و مغفول‌ترین اقشار جامعه کمک بگیرد.

جمعیت تلاش کرد مسائل فراموش شده حاشیه‌نشینان را بر موجِ بلندِ همتِ فرهیخته‌ترین جوانان ایران بنشاند و به متن آورد و از درد و داغ آنها بگوید و پرسشگری کند و مطالبه کند و در پی راهکار باشد و به جای نظاره کردن، به سخت‌ترین موقعیت‌ها ورود کند و در میانه خرابه‌ها، کمر به ساختن ببندد و در شناخت و حل مسائل بغرنج اجتماع، پیشتاز و پیشرو و الگوی دیگران باشد.

امروز هم باور داریم، پیوند زدن ایام دانشجویی به فعالیت داوطلبانه در حوزه مسائل اجتماعی، راهکاری است که دیر یا زود برای پایان بخشیدن به بحران‌هایی چون فقر، اعتیاد، خشونت و بزه، باید مدنظر قرار داد؛ زیرا هیچ بیماری‌ای بدون علت‌یابی، درمان نمی‌شود و علت‌یابی بدون پرسشگری محقق نمی‌گردد و پرسشگری و مطالبه‌گری، بارزترین ویژگی دانشجویان است؛ ویژگی‌ ارزشمندی که اگر تخریب شود و به حاشیه رود، همواره در چرخه تکرارِ مسائل مهیب باقی خواهیم ماند و هر قدر هم ماهی دهیم یا حتی ماهیگیری تدریس کنیم، جز مُسکِّن دادن و التیام‌های موقت، کاری در حق دردمندان نکرده‌ایم.

مبارک باد این روز به تمام دانشجویانی که دل در گروی این آب و خاک دارند.


روز دانشجو، و ضرورت عملگرایی در کنار مطالبه گری

۱۶ آذر ۱۳۹۹روز دانشجو
از سالیان دور تا به امروز جنبش های دانشجویی اگرچه با فراز و نشیب های مختلف همراه بوده‌اند، اما همواره خاستگاه مطالبه‌گری و شکل‌‌دهی به حرکات و تغییرات در جامعه مدنی ایران قرار گرفته‌اند. آرمان دانشجویان، همواره گام برداشتن در راه آزادی‌خواهی و عدالت‌طلبی بوده است و در طی سال‌های متمادی همواره دغدغه دانشجویان این بوده که این دو آرمان را حفظ کنند.
اما اینک که در برهه زمانی دشواری ایستاده‌ایم و شمار زیادی از مردم کشورمان در تنگناهای اقتصادی و معضلات اجتماعی روز افزونِ حاصل از آن گرفتارند، شاید مهم‌ترین وظیفه جنبش‌های دانشجویی توجه به همین بخش از جامعه که همواره انکار می‌شوند باشد.
چرا که نمی‌توان صدای عدالتخواهی بود، دغدغه وطن داشت و کودکان این سرزمین که در دوگانه منحوس فقر و اعتیاد جان می‌دهند را نادیده گرفت. نمی‌توان فریاد تظلم خواهی مادرانی که فقر خانمانش را بر باد داده و شرافتش را نشانه گرفته است را نشنید و در نهایت نمی‌توان همه این مصیبت‌ها و بلاها را دید و تنها به مطالبه‌گری اکتفا کرد. باید پای در راه عمل گذاشت.
جمعیت امداد دانشجویی- مردمی امام علی(ع) از لابه لای همین دیدن‌ها و فکر‌ها سر برافراشته است. موسسان این جمعیت درد و رنج مردم مظلوم و فراموش شده را دیدند و نه تنها فریاد کننده دردشان شدند، بلکه خواستند که هر اندازه که می‌توانند از آلام آنها بکاهند. کودکان را از سیاهی خانه‌های اعتیاد برهانند و مادری را دست گیرند و توانمندش کنند تا آغوشش حریم امنی و نور چشمش چراغ روشنی برای کودکانش باشد.
با برگزاری نشست‌ها و سمینارهای مختلف با موضوعات چون جغرافیای کار کودک، اعتیاد کودک، ازدواج کودک، کودک آزاری، مشکلات و معضلات زنان محلات حاشیه، صدای شنیده نشده کودکان و زنان جامعه در دانشگاه های مختلف کشور باشند.
ره آورد این فعالیت ۲۰ ساله، که با تلاش بیش از ۱۰ هزار عضو داوطلب شکل گرفته است که اکثریت آنان را دانشجویان دغدغه‌مند تشکیل می‌دهند، بیش از ۶۰۰۰ کودک است که تحت حمایت خدمات آموزشی، پزشکی-بهداشتی، مددکاری، ورزشی و… قرار دارند.
و بیش از ۷۰۰ مادر سرپرست خانواده که در خانه های اشتغال جمعیت امام علی(ع) مهارت آموخته اند و مخارج زندگی را با اتکا بر مهارتشان تامین می‌کنند.
ما در طی بیش از ۲۰ سال به قدر وسع خود کوشیده ایم تا در کنار مطالبه‌گری، در عمل نیز گام برداریم.
اگرچه در سال‌های اخیر علی‌رغم اینکه خاستگاه بسیاری از طرح‌ها و فعالیت‌های جمعیت امام علی(ع) دانشگاه‌ها و دانشجویان بوده‌اند، سنگ‌اندازی‌های مختلفی را بر سر راه فعالیت‌های جمعیت امام علی(ع) در دانشگاه‌ها شاهد بوده ایم.
اما به رغم همه سنگ‌اندازی‌ها ما به قدر وسع کوشیده ایم:
به راه بادیه رفتن به از نشستن باطل/
 که گر مراد نیابم به قدر وسع بکوشم

در سال‌های متمادی، دانشگاه‌ها خاستگاه مطالبه‌گری و شکل‌دهی به بسیاری از حرکت‌ها و تغییرات در جامعه‌ی ایران بوده‌اند. نقشی که در برخی سال‌ها بنا به فضای سیاسی و اجتماعی حاکم، پررنگ‌تر بوده و در بعضی ادوار کمرنگ‌تر؛ اما به واقع نقش اصلی دانشگاه و دانشجویان در بدنه‌ی جامعه را باید در کجا جست و از چه راهی باید از نقش‌آفرینی موثرتر ایشان برای رسیدن به جامعه‌ای ایده‌آل بهره گرفت؟

آرمانی که در سالیان متمادی، دانشجویان برای رسیدن به آن تلاش کرده و هزینه‌های فراوان داده‌اند آرمان آزادی بوده است. مطالعه‌ی تاریخ کشورهایی که به آزادی و دموکراسی دست یافته‌اند نشان می‌دهد که آخرین مرحله برای تحقق دموکراسی در همه‌ی این جوامع، علم‌گرایی بوده است. علم معیاری است که محل مجادله در آن کمتر است و مورد پذیرش بخش وسیع‌تری از جامعه قرار می‌گیرد. از سوی دیگر، یکی از مهمترین ابزارها در راه رسیدن به دموکراسی، گسترش نهادهای مردمی (NGO) است. از محل تلاقی این دو گزاره در تحقق دموکراسی (علم‌گرایی و گسترش نهادهای غیردولتی) می‌توان به این نقطه دست یافت که دانشجویانی که در مهد علم یعنی دانشگاه‌ها قرار دارند از طریق تولید فکر، ایده‌های نو و تولید علم (به خصوص در حوزه‌ی علوم انسانی) در جهت حرکت جامعه به سمت دموکراسی و همچنین ارائه‌ی راهکارهای علمی در جهت خروج جامعه از رخوت و سستی و مشارکت بیشتر در نهادهای مدنی و مردمی با توجه به اوضاع امروز جامعه‌ی ایران، می‌توانند در تحقق جامعه‌ای مبتنی بر اخلاق، آزادی و برابری بسیار کمک کنند. باید توجه داشت که دانشجویان می‌توانند از طریق تزریق علم و بهره‌مندی از نتایج حاصل از تحقیقات خویش در نهادهای مردمی، راه را برای دستیابی سریعتر به دموکراسی هموار نمایند.

شاید رفتن به هر راه دیگر تا اندازه‌ای اتلاف پتانسیل های جامعه‌ی دانشجویی باشد. امروز جامعه‌ی ایران نیاز به یک پوست‌اندازی مجدد دارد تا حرکت به سمت جامعه‌ای فعال و پویا شتاب بگیرد و دانشجویان می‌توانند طلایه‌دار این تغییر بزرگ باشند. آنچه شتاب این تغییر را بیشتر خواهد کرد استفاده از ایده‌های نو توسط ذهن‌های پویا و خلاق است که نمونه‌های آن در میان دانشجویان بسیار یافت می‌شود. البته نباید فراموش کنیم که هر تغییری نیاز به ثبات قدم دارد و اگر در ابتدای راه با مشکلات و موانعی مواجه شدیم نباید دست از حرکت، تولید فکر و ایده برداریم و پیوسته باید نگاه ما امیدوارانه و رو به جلو باشد.

 

۰ پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

Want to join the discussion?
Feel free to contribute!

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *