حذف ارز دارو و افزایش قیمت داروهای ضروری با قشر آسیب‌پذیر جامعه چه می‌کند؟
تبدیل درمان، به یک درد بزرگ
از همان روزهایی که لایحه بودجه ۱۴۰۱ تقدیم مجلس شد تا امروز، موضوع «حذف ارز ترجیحی» از مواردی بود که همواره در ابهام مطرح و در مورد آن اظهار نظر شد. اظهارات ضد و نقیض و تایید و تکذیب‌های بسیاری در مورد سرنوشت این طرح از سوی نمایندگان و مسئولان مطرح شد. به رغم اینکه مسئولان، اجرایی شدن این طرح را تکذیب می‌کنند، حقیقتی که مردم در بازارهای مختلف از کالاهای اساسی گرفته تا دارو مشاهده می‌کنند، چندین برابر شدن قیمت‌ها است. امری که بیش از همه فشاری مضاعف به اقشار آسیب‌پذیر جامعه وارد می‌کند.
این روزها برخی مسئولان از حذف ارز ترجیحی دارو گفته و اعلام کرده‌اند در پی آن نرخ برخی داروها صد درصد افزایش خواهد داشت. هر چند بهرام دارایی، رییس سازمان غذا و دارو می‌گوید: «اصلاح ساختار اختصاص ارز به‌گونه‌ای خواهد بود که افزایش قیمت و کمبود دارو رخ ندهد. این اصلاح قیمت‌ها با همکاری وزارت بهداشت، سازمان برنامه و بودجه و بیمه‌ها صورت خواهد گرفت و افزایش قیمت دارو برای تولیدکننده انجام می‌شود، اما اختلاف قیمت یارانه (مابه‌التفاوت ارز ترجیحی به ارز نیمایی) به بیمه‌ها پرداخت می‌شود تا مردم هنگام خرید دارو با افزایش قیمت مواجه نشوند» اما اظهارات دست اندرکاران توزیع دارو در داروخانه‌ها، پزشکان و کادر درمان بیمارستانها نشان می‌دهد گرانی دارو از اوایل اسفند سال گذشته آغاز شده و روندی صعودی دارد.
هر چند هیچ خبری مبنی بر حذف رسمی ارز ترجیحی دارو منتشر نشده اما گویا بازار قوانین خود را دارد و قانونگذاران خود را. اظهارات محمدعلی محسنی بندپی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در جلسه علنی ۲۱ فروردین ۱۴۰۱ مجلس مهر تاییدی بر اظهاراتی است که کارکنان سیستم توزیع دارو بیان می‌کنند و بیانگر حقیقتی است که در بازار دارو در حال وقوع است: «در حال حاضر ارز ترجیحی حذف نشده است اما قیمت دارو روز به روز در حال افزایش است. گلایه ما نسبت به دولت غصه تلخ و غم انگیز کمبود و گرانی داروهاست که در این روزها مردم و بیماران را به شدت نگران کرده است. در لایحه بودجه ۱۴۰۱ مصوب کردیم که اگر دولت قصد حذف ارز ترجیحی دارو را دارد، قیمت ها نباید از نرخ شهریور ۱۴۰۰ بالاتر رود» داروخانه‌ها اما از افزایش 250 درصدی دارو می‌گویند که درست از اواخر سال گذشته و زمانی آغاز شد که زمزمه‌های حذف ارز ترجیحی در بودجه سال جاری مطرح شد. به نظر می‌رسد ارز دارو بدون اعلام رسمی حذف شده است و هیچ یک از مسئولان مربوطه زیر بار پذیرش این اتفاق نمی‌روند.
تامین دارو و افزایش روزافزون قیمت آن این روزها تبدیل به نگرانی بزرگی برای عموم مردم به ویژه کسانی که با بیماری‌های خاص دست به گریبان هستند، شده است. در مناطق کم برخوردار و استان‌های آسیب‌پذیر این موضوع ابعاد گسترده‌تری دارد و می‌تواند تبعات و آثار مخرب بسیاری برای مردم به دنبال داشته باشد.
سعید اسماعیلیان رییس بیمارستان ولایت شهرستان راسک و از همراهان جمعیت امام علی، در خصوص افزایش قیمت دارو در این منطقه می‌گوید: «از اسفند ماه تا امروز خریدهای دارویی ما با 50 تا 60 درصد افزایش قیمت انجام شده است. هنوز ارز دارو حذف نشده، اما شرکت‌های دارویی قیمت‌ها را افزایش داده‌اند. اگر طرح حذف ارز ترجیحی اجرا شود تقریبا قیمت داروها سه تا چهار برابر بیشتر خواهد شد» به گفته اسماعیلیان پیش از این بیمارانی که به این بیمارستان مراجعه می‌کردند به طور میانگین بین 50 تا 75 هزار تومان هزینه دارو پرداخت می‌کردند که با افزایش قیمت دارو بالغ بر 150 هزار تومان برای هر مراجعه باید بپردازند.
این در شرایطی است که بیمارانی که به این بیمارستان مراجعه می‌کنند اغلب وضعیت وخیمی دارند چرا که به دلیل نبود فرهنگ صحیح بهداشت و درمان در منطقه و همچنین مشکلات مالی بسیار در غالب موارد بیماران مراجعه به پزشک را تا زمان بحرانی شدن بیماری به تعویق می‌اندازند و همین امر هزینه درمان و ریسک بیماری را تا حد زیادی افزایش می‌دهد.
اما نکته‌ای که اسماعیلیان از تجربه حضور در شهرستان راسک و مواجهه با بیماران در بیمارستان ولایت دارد این است که بین 45 تا 65 درصد کل هزینه‌های بیماران بستری مربوط به هزینه‌های دارویی است، و این هزینه به دلایل مختلف از جمله نداشتن اوراق هویتی نمی‌تواند تحت پوشش خدمات مددکاری قرار گیرد: «ما برای بیمارانی که توان پرداخت هزینه‌های بیمارستان را ندارند تحت پوشش خدمات مددکاری تخفیف‌هایی در نظر می‌گیریم، اما طبق قانون این تخفیف تنها شامل هزینه‌های مربوط به بیمارستان و پزشکان است و هزینه‌های دارویی در غالب موارد شامل این تخفیف نمی‌شوند. در نتیجه نه بهزیستی و نه دفتر مددکاری بیمارستان در صورت افزایش هزینه‌های دارو این امکان را ندارد که این هزینه را تحت پوشش قرار دهد» نداشتن اوراق هویتی مردم منطقه هم مزید بر علت است، چرا که در گزارش‌های مالی که به خیرین ارائه می‌شود هویت بیمار نامعلوم است و این موضوع نمی‌تواند برای 90 درصد بیماران تکرار شود چرا که به گفته اسماعیلیان: «از هر 20 بیمار که به این بیمارستان مراجعه می‌کند 19 نفر فاقد اوراق هویتی هستند» او می‌گوید آنها به هر حال تا حدودی بخشی از هزینه‌های خود را تامین می‌کنند اما افزایش صد درصدی برخی داروها برای این قشر کمرشکن است.
رییس بیمارستان ولایت شهرستان راسک می‌گوید این منطقه مالاریا خیز است و در عین حال ازدواج‌های فامیلی آمار بالایی دارد. این موارد باعث می‌شود شیوع مشکلات و بیماری‌های خونی از جمله تالاسمی، کم خونی داسی شکل و … در این منطقه بسیار بالا باشد. به گفته او بیمارستان ولایت در حال حاضر به ۱۱۱ بیمار مبتلا به تالاسمی – از ۱۸۶ بیمار منطقه- خدمات ارائه می‌کند.
سوء تغذیه و نیاز به مکمل‌های غذایی که اغلب وارداتی هستند هم یکی دیگر از نگرانی‌هایی است که مدیر بیمارستان ولایت مطرح می‌کند. او به نکته حائز اهمیت دیگری هم اشاره کرده و می‌گوید: «اگر قیمت دارو افزایش پیدا کند، با توجه به نزدیکی این منطقه به پاکستان احتمال اینکه داروهای پاکستانی وارد منطقه شوند بسیار بالاست. ما این تجربه را در دوران کرونا داشتیم. سرم‌هایی که از پاکستان به صورت غیرقانونی وارد شده بودند مشکلاتی برای مردم ایجاد کردند» به گفته اسماعیلیان به سیستم بهداشت نظارت دقیقی صورت نمی‌گیرد و میزان کورتون موجود در داروهای پاکستانی بسیار بالاست. اگر گرانی دارو موجب واردات قاچاق داروهای پاکستانی شود فاجعه به وجود خواهد آمد.
پیشنهاد رییس بیمارستان ولایت شهرستان راسک برای پیشگیری از تبعات ناشی از گرانی دارو در مناطق آسیب‌پذیر کشور این است که: «دولت مالیات دارو را در مناطق کم برخوردار حذف کند یا به صورت پایلوت در بیمارستانها و مراکز بهداشتی دولتی این اقدام را انجام دهد. این اقدام حدود 10 تا 20 درصد در قیمت دارو اثر دارد. از طرفی بسیاری از داروها از جمله مکمل‌هایی که برای مشکلات سوء تغذیه تجویز می‌شود تحت پوشش بیمه نیستند و در صورت حذف ارز دارو قیمت این مکمل‌ها به شکلی نجومی افزایش خواهد داشت. اگر مردم این منطقه به همین مکمل‌ها هم دسترسی نداشته باشند، با مشکلات و بیماری‌های بسیار بیشتر از امروز روبرو خواهند بود»
در حالی که بسیاری از مسئولان حذف ارز ترجیحی را تکذیب می‌کنند، خانوارهای ایرانی در تامین کالاهای اساسی و سبد درمانی خود با مشکلات جدی روبرو هستند. موضوع درمان برای قشر آسیب‌پذیر جامعه همواره یکی از مهمترین چالش‌ها و نگرانی‌ها بوده است. حالا با اظهارات صریحی که خبر از افزایش صد درصدی نرخ دارو دارد، این قشر بیش از گذشته با مسائل جدی در زمینه بهداشت و درمان روبرو خواهد بود. امری که تبدیل به یکی از نگرانی‌های جدی نهادهای داوطلب و مستقل حمایتی در حوزه درمان شده است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.