سخنرانی کتایون افرازه مددکار جمعیت امام علی

در پنل کارکردهای ترمیمی انجمن‌های مردم نهاد

پنجشنبه ساعت ۱۸
سالن عدالت دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس

حضور در پنل برای عموم آزاد و رایگان است

فرصت‌ها و چالش‌های میانجی‌گری سازمان‌های مردم‌نهاد برای ایجاد مصالحه میان اولیاء دم و بزهکار در پرونده‌های قصاص نفس؛ تجربیات عملی طرح «طفلان مسلم» جمعیت امداد دانشجویی-مردمی امام علی (ع)

جمعیت امداد امام علی (ع)، به عنوان یک سمن فعال در حوزه‌ی آسیب‌های اجتماعی، سالیانی است در طرحی موسوم به «طفلان مسلم» می‌کوشد با ورود به پرونده‌هایی که افراد، به خاطر قتلی که قبل از رسیدن به 18 سالگی مرتکب شده‌اند، محکوم به قصاص گردیده‌اند؛ میان اولیاءدم و بزهکار مصالحه ایجاد نماید.

میانجی‌گری در این پرونده‌ها بایسته‌هایی دارد که بی‌توجهی به آن‌ها باعث تشدید آسیب‌ها خواهد شد. تجربیات عملی میانجی‌گران جمعیت، بیان‌گر این موضوع است که اولیاءدم نباید تصور کنند میانجی‌گر صرفا به منظور اخذ رضایت و رهایی بزهکار از قصاص اقدام کرده است، بلکه باید میانجی‌گر را شریک در رنج خود و حامی حقوق و منافع خویش دریابند. تعلق میانجی‌گران جمعیت به محیط‌ها و محلات آسیب‌دیده و برآمدن آن‌ها از میان رنج‌های زنان و کودکان محروم، اغلب باعث تقویت این احساس در میان اولیاءدم و ایجاد این باور که میانجی‌گر رنج آن‌ها را درک کرده و قصد کاهش آن را دارد می‌شود.

میانجی‌گران جمعیت می‌کوشند پس از ایجاد آمادگی اولیه در اولیاءدم برای مواجهه با بزهکار و خانواده‌اش، آن‌ها را با هم رو به رو کرده و به گفت‌وگو بنشانند تا ضمن تخلیه‌ی خشم اولیاءدم، تصویر صحیحی از دو طرف ماجرا برای آن‌ها شکل بگیرد و تصویر غیرانسانی و دشمن‌انگارانه‌ای که اولیاءدم از بزهکار و خانواده‌‌اش دارند و موجب تشدید میل به قصاص می‌شود زدوده گردد.

علاوه بر این، با فعالیت‌های تبلیغی و رسانه‌ای و برگزاری همایش سالانه‌ی «طفلان مسلم» و تقدیر از خانواده‌های بخشنده، سعی در ترویج روح رفتارهای ترمیمی و صلح‌جویانه در جامعه و کاهش فشار بر روی خانواده‌هایی که قصد چنین کاری را دارند می‌شود.

پس از مصالحه نیز فرآیند ترمیمی و مددکاری ادامه دارد و ضمن حفظ ارتباط با خانواده‌‌ی اولیاءدم و تلاش برای کاستن آلام آن‌ها و تقدیر بابت رفتار صلح‌جویانه‌شان، برای بزهکار بخشیده شده نیز فرآیندها و تکالیفی جهت باز ادغام شدن در جامعه و کاهش آسیب در نظر گرفته می‌شود.

از چالش‌های میانجی‌گری سمن‌ها در این پرونده‌ها، ورود غیر مسئولانه و سعی در اخذ رضایت با پرداخت ارقام بالای دیه، فشار جامعه در بعضی از مناطق بر اولیاءدم برای اجرای قصاص و تقبیح بخشش و اخذ دیه، نابلدی خانواده‌ی بزهکار برای جبران آسیب وارد شده و ناتوانی آن‌ها در نزدیک شدن به خانواده اولیاءدم است.

می‌توان گفت ورود آگاهانه و کارشناسی جامعه‌ی مدنی برای ایجاد مصالحه در پرونده‌های قصاص، الگوی موفقی است که با همدلی و همراهی کردن با طرفین و کاستن رنج‌های هر دو طرف، می‌تواند آسیب وارد شده را تا میزانی ترمیم نماید.