وجوه تمایز فعالیت اجتماعی و فعالیت سیاسی

وجوه تمایز فعالیت اجتماعی و فعالیت سیاسی

فعالیت اجتماعی و فعالیت سیاسی مفاهیمی هستند که از حیث موضوع، روش و اهداف با یکدیگر کاملا متفاوت هستند. اگر چه هر دو ملزم به عمل در محدوده وظایف قانونی خود هستند. فعالیت سیاسی به طور معمول از طریق حضور در احزاب و گروه ها با هدف دستیابی به قدرت و مشارکت در مدیریت بخش‌هایی از نظام اداری و سیاسی کشور صورت می‌گیرد؛ سازمان سیاسی اگر چه بر اساس احساس مسئولیت یا آرمان و اهداف فعالیت می‌کند، اما در نهایت سهم -سهام و سهمیه- خود را از قدرت مطالبه خواهد کرد. اساسا «تغییر»، اصلاح یا هر گونه هدف برای این سازمان‌ها از طریق اعمال قدرت قابل دستیابی است و فعال سیاسی به تغییر از بالا به پایین باور دارد و معتقد است تا ساختارها و سیستم ها تغییر نکنند، فرایند اصلاح در جامعه اتفاق نمی‌افتد.

نکته دیگر آن که اگرچه قبل از انتخابات، هواداران قدرت در پوشش فعالیت مدنی آغاز به کار کرده باشند، اما بعد از آن مطالباتشان با بهره مندی از قدرت وصول می‌شود. بهره مندی از قدرت جایگاه‌ها یا بودجه عمومی حاصل کارزار انتخاباتی و فعالیت سیاسی است. به دشواری می‌توان فعالیت سیاسی را از مطالبه سهم از قدرت یا چشم‌داشتی خاص مجزا کرد.

فعالیت اجتماعی بر خلاف فعالیت سیاسی، نه بر مبنای منافع حزبی و گروهی، بلکه بر اساس اهداف و چشم‌انداز اجتماعی و در ارتباط با خیر عمومی دنبال می‌شود که مقصد آن ایجاد آبادانی و ترمیم نابسامانی‌ها و معضلات اجتماعی است. کاستن از معضلاتی همچون فقر و نابرابری و جهل و ناآگاهی، پایبندی به اصول اخلاقی و افزون بر اعتماد اجتماعی، حس نوع‌دوستی و استقرار ارزش‌هایی همچون دگر خواهی و صلح، از آرمان ها و اهداف انسانی فعالیت اجتماعی است.

تفاوت مهم دیگر این است که فعالیت اجتماعی بر اساس مشارکت است. مسیر این فعالیت، با همراهی و همدلی، نه با رقابت و حذف، طی می شود. سازمان یا گروه اجتماعی می‌تواند بر خلاف سازمان یا حزب سیاسی از سلایق فکری گوناگون تشکیل شده باشد؛ آن چه اعضا و افراد را در کنار هم جمع می کند، عشق به تمامیت، وحدت و سعادت عمومی است.

بنیاد فعالیت اجتماعی، در عمل گرایی مسئولانه و دگرخواهانه است. فعال اجتماعی به تغییرات از پایین به بالا در جامعه تاکید می‌ورزد و فارغ از آن که چه نوع دولت و با چه رویکردی بر سر کار می‌آید تلاشش بر حفظ منافع اقشار مختلف مردم به ویژه اقشار آسیب‌پذیر است.

همچنین باید اضافه نمود فعال اجتماعی در نگاهی کلی‌تر چشم انداز صلح جهانی را می‌بیند و برای کاهش خشونت و جنگ در دنیا تلاش می‌کند؛ فعالیت‌های امدادی برای افراد آسیب دیده از جنگ و مخاصمات نیز در همین راستا است.

در نهایت باید به نکته ای دیگر اشاره کرد:

فعالیت اجتماعی یک تشکل مدنی می تواند از سطح اعمال کمک های خیریه‌ای سطح اول تا توانمندسازی و مطالبه‌گری انجام گیرد.

مطالبه گری به معنای تلاش برای احقاق حق و از بین بردن چرخه های معیوب از طریق آشکارسازی معضلات پنهان و استفاده از ظرفیت‌های قانونی است. چنان چه از منظر منافع ملی و خیر عمومی بنگریم، سازمان های مردم نهاد و فعالان اجتماعی، نه تنها تهدید تلقی نمی‌شوند بلکه واسطه حاکمیت و مردم و همچنین فرصتی برای امدادگری و تسلای دردهای آسیب دیدگان و محرومان هستند