اندیشه طرح

به یاد هروله‌های مادرانه هاجر

سعی میان صفا و مروه در مناسک حج که همه‌ ساله به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مراسم مسلمانان برگزار می‌شود یکی از این آیین‌های چندگانه می‌باشد. صفا و مروه نام دو تپه‌ای است که هاجر همسر ابراهیم پیامبر (ع)، در میان آن برای آن که فرزندش را سیراب کند، هروله می‌زند اما سرابی بیش نمی‌بیند. سرانجام پس‌ازاین هروله‌ها و تلاش‌ها، چشمه آبی از زیر پای فرزندش می‌جوشد. او هفت بار در میان این دو تپه می‌دود به امید آن که برای اسماعیل، فرزندش آبی بیابد و او را سیراب کند.

از این واقعه آیینی در مناسک حج ایجاد شده است که حجاج هفت بار میان این دو تپه هروله می‌زنند و این نمادی است از هاجر، مادر جستجوگر آب برای بقای فرزندش. طرح صفای سعی توسط آقای شارمین میمندی نژاد برای مرتبط ساختن آیین صفا و مروه در مراسم حج با معضلات اجتماعی زنان و مادران طراحی شده است. زنانی که با وجود مشکلات بسیار، مسئولیت زندگی را به دوش کشیده و در مقابل این مشکلات برای ساخت و حفظ یک زندگی سالم و آبرومندانه شجاعانه ایستاده‌اند.

طرح صفای سعی با معرفی زنان سرپرست خانوار به‌عنوان ‌هاجرهای زمان و به‌منظور به وجود آوردن یک کارکرد اجتماعی از آیین مقدس حج تلاش می‌کند تا از مشکلات آنان بکاهد و با توانمندسازی آنان کاری کند تا بتوانند در جامعه با دفاع از حقوق خود و فرزندانشان به زندگی سالم ادامه دهند.

اجرایی شدن “طرح صفای سعی از سال ۱۳۸۸ بود که هر ساله ۷ هاجر زمانه، شناسایی و در رفع مشکلاتشان به وسیله‌ی جمعیت امداد دانشجویی امام علی (از قبیل نیازهای مسکن، اشتغال، آموزش، درمان، بیمه، پس انداز و لوازم زندگی..) اقدام شود.

هاجران زمانه همان زنان و مادرانی هستند که به‌اجبار روزگار بار زندگی خود و کودکانشان را به‌تنهایی و به‌دشواری به دوش می‌کشند

اهداف و برنامه‌ها

۱- استفاده از سرمایه‌های اجتماعی موجود در جوامع مسلمانان برای بهبود وضعیت زندگی زنان سرپرست خانوار
۲- جلب‌توجه بیشتر به مشکلات زنان محروم در میان قشر ثروتمند که هرسال به حج می‌شوند
۳- ایجاد حمایت‌های اجتماعی از زنان سرپرست خانوار که از کمترین حمایت‌های اجتماعی و حتی بیمه محروم هستند
۴- آموزش زنان سرپرست خانوار در جهت شناخت بیشتر حقوق خود و امکانات و توانمندی‌هایشان
۵- اشتغال‌زایی و کارآفرینی برای زنان سرپرست خانوار
۶- تشکیل شبکه‌های اجتماعی باهدف حمایت از زنان سرپرست خانوار و انجام فعالیت‌های اجتماعی به‌منظور شناساندن طرح مذکور به اقشار مختلف
۷- اجرای این طرح در سایر کشورهای مسلمان و هدایت هزینه‌های تجملاتی مراسم حج به‌سوی زندگی زنان سرپرست خانوار در کشورهای فقیر مسلمان و غیرمسلمان به‌ویژه کشورهای آفریقایی

چشم انداز طرح در کوتاه مدت

• بهبود وضعیت زنان مورد نظر در این طرح و رفع نیاز های سنجیده شده
• فرهنگ سازی در میان جامعه و اصلاح نگاه اجتماعی نسبت به زنان سرپرست خانوار و جلب توجه جامعه به معضلات آنها
• تامین حمایت ها برای گروههای هفت نفره انتخاب شده و تمرکز روی مشکلات آنان
• افزایش تدریجی گروه های هفت تایی از زنان تحت پوشش طرح
• سمینار تخصصی درباره معضلات زنان سرپرست خانوار

چشم انداز طرح در میان مدت

• فرهنگ سازی میان کلیه کاروان های زیارتی حج در ایران و اجرای طرح در سطح ایران تا 5 سال آینده
• ایجاد شبکه های ارتباطی مردمی برای تامین مشکلات زنان سرپرست خانوار
• بررسی دقیق علمی از معضلات زنان و پیگیری های مدت دار در زمینه معضلات آنان
• عضویت همه نهاد های مردمی که در زمینه زنان سرپرست خانوار فعالیت می کنند
• ترویج نگاه زنانه به مراسم حج و احیای جایگاه مقام والای هاجر در این مراسم

چشم انداز طرح در بلند مدت

• تحت حمایت قرار دادن همه زنان سرپرست خانوار در ایران
• تحت حمایت قرار دادن زنان سرپرست خانوار از کشور های همسایه مانند عراق ، افغانستان و کشور های افریقایی
• ایجاد راهکار های دقیق علمی و بین المللی برای کاهش مشکلات زنان سرپرست خانوار
• تشکیل “جامعه زنان سرپرست خانوار ” که از زنان توانمند و گروه های هفت تایی تحت پوشش به حضور رسیده اند با هدف کمک رسانی به دیگر زنان سرپرست خانوار از سراسر دنیا
• خودکفایی اقتصادی تمام زنان سرپرست خانوار

چگونگی اجرا و برگزاری

این طرح از سال ۲۰۰۷ آغاز به کارکرده است و در سال نخست بیشتر به معرفی و تبلیغات و کارهای پژوهشی پرداخته است؛ اما در سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ هرسال ۷ زن سرپرست خانوار را به حجاج معرفی کرده و با هدایت هزینه‌های تجملاتی آنان به‌سوی این خانواده‌ها در کاهش معضلات آنان گام‌های مؤثری برداشته است. در این میان اتباع خارجی به‌خصوص زنان سرپرست خانوار افغان نیز وجود داشته‌اند.

این مراسم همه‌ساله در ایام حج برگزار می‌شود. برای اجرای آن از ماه‌ها قبل دانشجویان عضو این طرح به بررسی و شناسایی زنان سرپرست خانوار می‌پردازند و نیازهای آنان و خانواده‌شان (از قبیل نیازهای مسکن، اشتغال، آموزش، درمان، بیمه، پس‌انداز و لوازم زندگی) را شناسایی می‌کنند. همچنین در همین مدت به معرفی طرح در میان کاروان‌های عازم حج می‌پردازند.

دفترچه دعای مراسم سعی صفا و مروه را که در آن سرگذشت و نیازهای این زنان وجود دارد تهیه می‌کنند و کاروان‌ها و حجاج عازم سفر حج می‌دهند. این افراد پس از بازگشت از سفر در صورت تمایل در اجرای این طرح به‌عنوان خیر با جمعیت همکاری خواهند کرد و با کمک دانشجویان عضو طرح به کاهش معضلات و نیازهای این قشر از جامعه می‌پردازند.

از سوی دیگر آیین‌های بسیار ملی و مذهبی بازمانده از گذشته‌های کهن در جوامع هزینه‌های بسیاری را همه‌ساله به‌سوی خود جذب می‌کند. این در حالی است که هدایت این هزینه‌ها در جهت کاهش و رفع معضلات اجتماعی می‌تواند بسیاری از این معضلات را در جامعه از میان بردارد و جامعه‌ای سالم‌تر و در نتیجه ‌آینده‌ای روشن‌تر را بسازد.

همه‌ساله ‌این حج به‌منظور تزکیۀ روح مؤمن و آزاد کردن آن از قید و بندهای دنیوی در میان مسلمانان برگزار می‌شود و بسیاری از حجاج پس از بازگشت از زیارت هزینه‌های تجملاتی بسیاری را خرج می‌کنند که با ذات و نفس عمل حج و اندیشه حج تناقض بسیاری دارد. آیین صفای سعی تلاش بر آن دارد تا با معرفی زنان سرپرست خانوار به حجاج به‌عنوان ‌هاجرهای زمانه که به‌دنبال تأمین معاش فرزندانشان شبانه‌روز در تلاش و هروله هستند، بخشی از معضلات این گروه از اجتماع را کاهش دهد با این امید که اندک مرهمی بر دل زخم‌دیدۀ این مادران باشد.

زن سرپرست خانوار و خانه های اشتغال جمعیت امام علی (ع) در یک نگاه

جمعیت امام علی همواره با رویکرد توانمندسازی تلاش کرده است تا خانواده های تحت پوشش خود را پس مدتی از چرخه نیاز به خود خارج سازد و کمک شان کند تا روی پای خود بایستند. در سالهای اخیر جمعیت فعالیت های کارآفرینانه را با رویکرد توانمندسازی زنان به صورت جدی در پیش گرفته است و در همین راستا خانه های اشتغال برای مادران یا زنان سرپرست خانوار در کنار خانه های ایرانی ایجاد شده اند .

تعریف زن سرپرست خانوار

به گفته اكثر جامعه شناسان محروم ترين گروه در بين زنان را زنان سرپرست خانواده تشكيل مي دهند و خانواده هایی که تحت سرپرستی زنان اداره می شوند در اغلب کشورها از جمله فقیرترین خانواده ها محسوب میشود. زنان سرپرست خانوار به سه گروه طبقه بندی می شوند:

1. خانوارهای هستند که در آنها مرد بطور دائمی حضور ندارد و زنان به دلیل فوت همسر یا طلاق بیوه شده اند یا دخترانی که ازدواج نکرده اند تنها زندگی میکنند.
2. خانواده های هستند که مرد بطور موقت به دلیل مهاجرت،مفقود الاثر بودن،ومتواری بودن یا زندانی بودن و یا سرباز بودن غایب هستند زنان مجبور به تامین معاش زندگی خود و فرزندانشان هستند .
3. خانوار های هستند که مرد حضور دارد ولی به علت بیکاری واز کارافتادگی و یا اعتیاد درامر معاش نقش ندارد و عملا زن سرپرستی را بر عهده دارد.

رویکردهای اجتماع در برابر زنان خودسرپرست

• رویکرد حمایتی خیریه در برابر رویکرد خدماتی وجه غالب را دارد
• سازمان ها و موسسات موجود به دلیل سهولت  در ارایه حمایت مالی کمتر گرایش به ارایه حمایت های غیر مالی دارند
• پوشش مادام العمر حمایتی
• رویکرد جمعیت امام علی (ع) مبتنی بر توانمندسازی و ایجاد فرصت های جدید برای تامین مخارج زندگی