آیین شام عیاران
آیین شام عیاران
اعتیاد یکی از معضلات اجتماعی فراگیر امروز کشور ایران است که پیامدهای نابهنجار اجتماعی بی‌شماری از قبیل خریدوفروش کودکان و زنان، کار اجباری کودکان و زنان در تجارت مواد مخدر، و اعتیاد کودکان و زنان را به دنبال دارد. این معضل علاوه بر ازهم‌پاشیدگی هزاران خانواده و بی‌سرپرست شدن آن‌ها، به بحرانی تبدیل‌شده که موجب نقض مفاد کنوانسیون‌های حمایت از حقوق کودکان و زنان در کشور شده است.
تعداد زیادی افراد کارتن‌خواب که بعضاً در سرمای زمستان نیز در کنار خیابان‌های شهرهای بزرگ همه‌ساله شاهد مرگ آن‌ها هستیم، و شیوع بیماری‌های خطرناک مانند ایدز و هپاتیت در برخی از مناطق درگیر معضل اعتیاد شاهدی بر این مدعا است.
پیشینۀ طرح
طرح شام عیاران در سال ۱۳۸۸ و با آرمان ساختن ایران بدون اعتیاد فعالیت خود را آغاز کرد. اعضای این طرح از مهرماه تا دی‌ماه آن سال با شناسایی‌هایی که در مناطق پرخطر شهر تهران انجام دادند وضعیت اعتیاد را در این مناطق بررسی کردند. گزارش‌هایی که در همایش‌های دانشگاهی طرح شام عیاران در دی‌ماه ۱۳۸۸ در دانشگاه‌های تهران، شریف، علامه طباطبایی، آزاد تهران جنوب، و بیمارستان شریعتی ارائه شد تکان‌دهنده بود. آمار و اطلاعاتی که در خصوص خریدوفروش و کرایه کودکان و زنان کارتن‌خواب و بی‌پناه معتاد در این مناطق مطرح شد نشان از عمق بحران اعتیاد در مناطق حاشیه‌نشین شهر تهران داشت.
جمعیت امداد دانشجویی ـ مردمی امام علی (ع) در سال ۱۳۸۸ و با تأکید بر اندیشه‌های قیام امام حسین (ع)، آیینی را در شب شام غریبان با عنوان «شام عیاران» ترتیب داد؛ در این آیین حدود ۳۰۰ نفر از دانشجویان دانشگاه‌های تهران در محلۀ دروازه غار، بیزاری خود را از وجود معضلات اجتماعی بنیان‌نهاد اعلام کردند و با محکوم کردن این وضعیت از مردم و مسئولین درخواست کردند تا هرچه سریع‌تر در این راستا اقدامی‌کنند. در این سال جمعیت دانشجویان با شعارهایی در محلۀ معضل‌‌دار دروازه غار از معتادین دعوت کردند که اعتیاد خود را ترک کنند، و پس‌ازاین اقدام حدود سی نفر در اثر این حضور دانشجویان داوطلب به کمپ‌های ترک اعتیاد معرفی‌شده، و ترک اعتیادکردند.
اندیشۀ طرح
طرح شام عیاران در ماه محرم و با تکیه‌بر اندیشه‌های دیگرخواهانۀ امام حسین (ع) در قیام عاشورا علیه یزید زمان خویش، اعلام می‌کند که یزید زمان امروز جامعه در حقیقت مواد مخدر و اعتیاد است و برای رسوایی آن باید به‌سان امام حسین (ع) قیام کرد و فریاد بیزاری از آن سر داد. در این طرح علاوه بر تأکید بر اندیشه‌های دینی، اندیشه‌های ملی با تأکید بر فرهنگ عیاری و عیارپیشگی مطرح می‌شود که آزادگی امام حسین (ع) در غیرت و حمیت عیاران ایرانی در دفاع از کیان کشورشان در طول تاریخ نمود پیداکرده است. در اجرای این طرح، از دانشجویان و مردم آگاه دعوت می‌شود تا عیار گونه برای ساختن سرزمین بدون اعتیاد قیام کنند و دست نیازمندان آسیب‌دیده از اعتیاد را بگیرند، و کسانی که اعتیاد را در این سرزمین گسترده کرده‌اند به‌عنوان یزید زمان رسوا کند. این طرح با شعار اصلی «جامعه‌ای که امام حسین (ع) دارد، چرا باید اعتیاد داشته باشد؟» این سؤال اساسی را مطرح می‌کند که آیا وجود معضل اعتیاد درخور جامعه‌ای است که داعیۀ فرهنگ حسینی و عاشورایی دارد؟
تاریخچه طرح
در بیست و هفتم رمضان سال ۸۸ شارمین میمندی نژاد به همراه تعدادی از اعضای جمعیت در کمپ ترک اعتیاد کرج حضور پیدا کردند. شارمین میمندی نژاد خاطر نشان کرد که قرار است تا در امتداد اين طرح، با همت اين انسان‌هاى آزاد شده از بندافيون و يارى دانشجويان و مردم، در تمامى اين محله‌ها، رسم عيارى كه ريشه در تاريخ و فرهنگ ما دارد، احيا گردد و همگى براى مبارزه با اعتياد و پيامدهاى زشت آن، با شعار «ايران بدون اعتياد» تلاش کنیم.
سرانجام آيين شام عياران در تاريخ ۶ دى ماه ۱۳۸۸ همزمان با شام غريبان ماه محرم با گردهمايى دانشجويان دانشگاه‌های مختلف نظیر دانشگاه تهران، شهید بهشتی و علامه طباطبایی و مردم در محله دروازه غار(خيابان شوش- خيابان هرندى) در اعتراض به اعتياد همه گير در جامعه، برگزار گرديد.
۲۷ تن از معتادان محله براى حضور در كمپ، ثبت نام نمودند و همان شب ۳ نفر از آن‌ها مهمان كمپ ترك اعتياد شدند. بعد از آن شب ۷ نفر ديگر نيز از طريق همين طرح، به كمپ‌هاى ترك اعتياد معرفى شدند. سال‌های بعد هم آیین شام عیاران به صورت گردهمایی و با پیاده روی و اقامه‌ی نماز جماعت و روشن کردن شمع و مراسم دعا در محله‌های دروازه غار و دره فرحزاد و خاک سفید برگزار شد. آیین شام عیاران در پنجمین سال خود در دره فرحزاد و محله اسماعیل آباد مشهد و محله شهناز بندرعباس و شهر قوچان برگزار شد. آیینی که کمترین ثمره‌اش نجات جان ۱۵ انسان بود، انسانی که خداوند در قرآن می‌گوید: نجات یک نفرش برابر با نجات یک امت است.
سال ۹۲ برای اولین بار با حضور بیش از ۱۵۰ نفر فریاد دانشجویان در محله‌های اعتیاد زده‌ی اسماعیل آباد مشهد پیچید و شعارهای مرگ بر اعتیاد آن شنیده شد. در آن روز کسی برای ترک اعلام آمادگی کرده بود که از ۵ سالگی معتاد شده بود.
آیین شام عیاران در سال ۹۳ در محله‌ی لب خط شوش برگزار شد. آیین شام عیاران همزمان در بیشتر نمایندگی‌های جمعیت در سراسر کشور اجرا شد.
در سال ۹۴ شام عیاران در محله خاک سفید در پارک بوستان آزاده به صورت متفاوت با اجرای پرده خوانی مرتضی کی منش و یکی از نوجوانان خانه ایرانی با تلفیقی از موضوع اعتیاد و فرهنگ عاشورایی اجرا شد.
در شام عیاران سال ۹۵ علاوه بر نقالی، غریب خوانی مرتضی کی منش در محله‌ی قلعه علیمون شهر ری، حضور و سخنرانی مینا زمانیان بنیانگذار طرح کودکان بی کتاب که خود از محلات حاشیه بود، انجام شد که وی از درد و رنج لحظه لحظه کودکی و از زبان تمام کودکان محلات درگیر اعتیاد سخن گفت.
سال ۹۶ اعضای جمعیت امام علی علاوه بر مراسم شام غریبان، در فضای مجازی با توییت هشتک #اعتیادیزیدزمانه نیز اعتراض خود را به اعتیاد نشان دادند.
سال ۹۷ مراسم شام عیاران در خانه ایرانی شهر ری و سال ۹۸ در خانه ایرانی شهریار برگزار شد و بعد از سخنرانی شارمین میمندی نژاد به محل زندگی یکی از خانواده‌ها که پاتوق مصرف مواد مخدر شده بود رفته و مراسم دعا در آن خانه برگزار شد.
جامعه‌ای که حسین (ع) دارد، چرا باید اعتیاد داشته باشد؟
برنامه‌های طرح
۱- اطلاع‌رسانی در خصوص وضعیت بحرانی و فراگیر اعتیاد در جامعه
۲- اعلام بیزاری از وجود اعتیاد فراگیر در جامعه توسط تمامی افراد جامعه
۳- همیاری به کودکان و زنان درگیر اعتیاد در خانواده و محل زندگی
۴- همیاری به کودکان و زنان معتاد
۵- دعوت از معتادین برای ترک اعتیاد به‌صورت داوطلبانه و پشتیبانی از داوطلبین ترک اعتیاد با همکاری سایر NGOهای فعال در این زمینه
۶- تلاش در جهت تغییر و اصلاح قوانین در خصوص مواد مخدر.
چگونگی اجرا و برگزاری
آیین شام عیاران در شامگاه عاشورا و با اعلام بیزاری و فریاد مرگ بر اعتیاد اعضای جمعیت امام علی (ع) در یکی از محلات معضل خیز شهرهای مختلف کشور انجام می‌شود. در این برنامه از معتادین نیز دعوت می‌شود تا داوطلب ترک اعتیاد شوند و در این صورت پشتیبانی جمعیت از این افراد و خانواده آنان صورت می‌پذیرد. این آیین سعی دارد تا هرسال با برپایی این برنامه نگاه‌ها را به‌سوی این معضل متوجه سازد و به شکل غیرمستقیم با تأکید بر این مسئله که همۀ ما در برابر آنچه در اجتماع رخ می‌دهد مسئولیم، بر کاهش و رفع آن اثر بگذارد.
از سوی دیگر طرح شام عیاران در طول سال با ارتباط با NGOهای فعال درزمینۀ اعتیاد، افراد داوطلب را از میان خانواده‌های تحت پوشش جمعیت به آن‌ها معرفی کرده، و پیگیری ترک اعتیاد و زندگی خانوادۀ آن‌ها را انجام می‌دهد. این طرح در طول سال همایش‌هایی را برای معرفی و اطلاع‌رسانی باهدف پیشگیری از اعتیاد در جامعه تدارک دیده و در این راستا کلاس‌هایی را برای آموزش اعضا در مواجهه با افراد درگیر معضل و خانواده‌های آن‌ها برگزار می‌کند. مسئولیت بخش اعتیاد در جمعیت امام علی (ع) به‌نوعی با طرح شام عیاران است و ازآنجاکه اعتیاد یک مسئله فراگیر در جامعه است، این طرح با سایر طرح‌های جمعیت و به‌خصوص بخش رسیدگی به خانواده‌ها و افراد تحت پوشش جمعیت که درگیر مسئلۀ اعتیاد هستند، تعامل دارد.
نیازهای طرح
مهم‌ترین نیازهای این طرح را در دو بخش می‌توان دسته‌بندی کرد:
۱- مراکز درمانی و کمپ‌های ترک اعتیاد که به‌صورت رایگان به داوطلبین معرفی‌شده از طرف جمعیت ارائۀ خدمات نمایند؛
۲- کارآفرینی و مراکز اشتغال‌زایی که پس از ترک اعتیاد بتوانند مددجویان معرفی‌شده از طرف جمعیت را مشغول به کارنمایند، زیرا بر اساس تحقیقات انجام‌شده یکی از عوامل اصلی اعتیاد افراد، بیکاری است.
